Witamina C w kosmetyce – królowa młodości

Uroda 40 plus – Witamina C w kosmetyce

Witamina C w kosmetyce jest bezdyskusyjnie królową. Powszechnie nazywana “witaminą młodości“, pozwala na zachowanie zdrowej, lśniącej, gładkiej i jędrnej skóry. Jest jednym z najlepiej zbadanych składników kosmetyków i jest zgodnie doceniana przez lekarzy, naukowców i kosmetologów. Dlatego chciałam poświęcić jej dzisiejszy wpis i podsumować jej cudowne możliwości, formy występowania, sposób używania, a także potencjalne wady, których niestety nie jest pozbawiona.

Witamina C w kosmetyce – właściwości

W 100% aktywna biologicznie forma witaminy C to kwas L(+)-askorbinowy. Istnieje również forma D kwasu askorbinowego, w postaci stereoizomerwitaminy C o nazwie kwas erytrobowy, ale nie jest ona aktywna biologicznie.

Witaminę C cenimy za skuteczne działanie w istotnych dla kondycji naszej skóry kierunkach:

• Jest najsilniejszym przeciwutleniaczem występującym poza komórką (ale i wewnątrz komórki także spełnia ważną rolę ochronną przed uszkodzeniami oksydacyjnymi). Zwalcza wolne rodniki i inne niekorzystne skutki promieniowania UV.
• Stymuluje syntezę kolagenu – kwas askorbinowy jest niezbędny w reakcjach zachodzących w aminokwasach, budujących łańcuchy polipeptydowe składające się na włókna kolagenowe.
• Zmniejsza syntezę enzymów z klasy metaloproteinaz, m.in. kolagenazy, przez co hamuje degradację kolagenu i elastyny.
• Stymuluje syntezę kwasu hialuronowego.
• Uszczelnia naczynia krwionośne, zwiększa elastyczność ścian naczynek włosowatych, poprawia mikrocyrkulację i zmniejsza zaczerwienienia skóry.
• Hamuje produkcje melaniny, przez co rozjaśnia skórę, wspomaga usuwanie przebarwień. 
• Jako delikatny kwas PHA (polihydroksylowy) delikatnie złuszcza skórę.
• Sprzyja syntezie ceramidów skóry, przez co wzmacnia barierę lipidową naskórka, odpowiedzialną za nawilżenie skóry.
• Regeneruje witaminę E – wpływa na jej odbudowę.
• Działa łagodząco, przeciwzapalnie, wspomaga gojenie uszkodzeń skóry i regenerację naskórka.
• Wspomaga ochronę anty-UV i stanowi doskonałe uzupełnienie preparatów ochronnych z filtrami. Należy przy tym pamiętać, że ilość witaminy C w skórze drastycznie spada pod wpływem promieniowania UV.
• Wzmacnia odporność skóry, która ulega zmniejszeniu pod wpływm promieniowania UVB, dzięki czemu zapobiega zmianom kancerogennym skóry.
• Sprzyja zmniejszeniu rozstępów.
• Redukuje wytwarzanie łoju, zapobiega utlenianiu się sebum na powierzchni skóry, pomaga w likwidowaniu wyprysków i przebarwień.

Więcej ciekawych informacji o kwasie L(+)-askorbinowym możecie znaleźć – tutaj.

Witamina C – formy występowania w kosmetykach

Uroda 40 plus – Witamina C królowa młodości – kwas L-(+) askorbinowy

Kwas L(+)-askorbinowy

Kwas L(+)-askorbinowy to witamina C w czystej postaci. Jej bezcenne zalety i wpływ na skórę przedstawiłam wyżej, w tym miejscu przyjrzę się więc jej wadom i ograniczeniom.

Kwas askorbinowy ma właściwości hydrofilowe – jest rozpuszczalny w wodzie i nierozpuszczalny w tłuszczach, przez co ma bardzo małą zdolność przenikania przez warstwę rogową naskórka i nie przedostaje się w głębsze warstwy skóry. Jest to poważny mankament, gdyż kwas askorbinowy działa tylko na żywe komórki, zatem powinien być dostarczany do skóry właściwej. Można poprawić jego przenikanie poprzez zwiększenie stężenia, ale to z kolei zmniejsza stabilność. Można również wykorzystać osiągnięcia nanotechnologii i umieścić mikronizowaną witaminę C w kapsułkach (liposomach lub nanosomach) – zwiększa to jej zdolność wnikania wgłąb skóry.

Poważnym problemem jest także niestabilność kwasu L(+)-askorbinowego, związana z jego hydrofilowym charakterem. Powoduje to problemy z wykorzystaniem witaminy C w czystej postaci w kosmetykach. Po rozpuszczeniu w wodzie staje się ona wrażliwa na czynniki zewnętrzne, takie jak temperatura, światło, tlen, nieodpowiednie (zbyt wysokie) pH, pod wpływem których ulega rozkładowi i traci cenne właściwości. Aby zapobiec utracie właściwości i zapewnić stabilność oraz efektywność czystej witaminy C, spełnione powinny być następujące warunki:

• kosmetyk powinien mieć formułę bez wody lub z bardzo małą jej ilością
• kosmetyk powinien zawierać w składzie alkohole lub glikole
• kosmetyk powinien zawierać odpowiednio wysokie stężenie kwasu askorbinowego (powyżej 10% do 20%)
• kosmetyk powinien mieć niskie kwasowe pH, niższe niż 3,5
• kosmetyk powinien być przechowywany w niskiej temperaturze – w lodówce
• kosmetyk powinie być przechowywany bez dostępu do światła i tlenu – optymalnie w szczelnie zamykanych, aluminiowych tubach
• kosmetyk powinien zawierać w składzie antyoksydanty stabilizujące kwas askorbinowy, takich jak kwas ferulowy, taniny, bioflawonoidy cytrusowe, zielona herbata, polifenole

Zakładając, że powyższe warunki zostały spełnione, witamina C może szybko przeniknąć przez warstwę rogową naskórka, kumulując się w głębszych warstwach, gdzie pozostaje przez 3 doby. Dzięki temu nie zmywa się i nie ściera, a regularnie aplikowana na skórę, jest w niej stale obecna.

Kolejnym problemem może także być potencjał drażniący kwasu askorbinowego, wynikający z jego kwasowego charakteru i niskiego pH. Dlatego ta forma witaminy C nie jest dobrze tolerowana przez osoby o cerze wrażliwej i bardzo wrażliwej.

Pochodne witaminy C

Kwas askorbinowy, ze względu na opisane wyżej problemy, bywa często zastępowany przez pochodne, które charakteryzują się lepszym przenikaniem wgłąb skóry oraz wyższą stabilnością i mniejszym potencjałem drażniącym. Są to najczęściej estry kwasu askorbinowego (palmitynian, stearynian, fosforan), wykazujące właściwości hydrofobowe – czyli są rozpuszczalne w tłuszczach. Szczególnie dobrze w preparatach kosmetycznych spisują się estry palmitynianowe, które przenikając między lipidami spoiwa międzykomórkowego, docierają głębiej niż kwas askorbinowy i nie ulegają rozkładowi pod wpływem światła i tlenu. Są odpowiednie dla osób o cerze delikatnej, u których kwas askorbinowy powoduje podrażnienia.

Duży potencjał posiadają też dwie rozpuszczalne w wodzie pochodne witaminy C – sól magnezowa i sól sodowa fosforanu askorbylu.

Pochodne kwasu askorbinowego w stężeniu 10% mogą hamować produkcje melaniny, ponadto chronią przed poparzeniem wskutek UVB, są skutecznymi i stabilnymi antyoksydantami oraz wykazują właściwości przeciwzapalne. Dlatego są chętnie stosowane w kosmetykach wybielających i łagodzących skutki poparzenia słonecznego.

Tetraizopalmitynian askorbylu (Tetrahexyldecyl ascorbate)

To stabilna pochodna witaminy C w postaci płynnego olejku, bezbarwnego i bezzapachowego, rozpuszczalnego w tłuszczach. Jej odkrycie było przełomowe w zastosowaniu witaminy C w kosmetyce i obecnie jest to najskuteczniejsza i najdroższa z dostępnych na rynku forma witaminy C.

Tetraizopalmitynian askorbylu charakteryzuje się bardzo dobrym powinowactwem do warstwy lipidowej skóry, a efekty jego stosowania są widoczne już przy niewielkich stężeniach 1% – 3%. Charakteryzuje się niezwykłą, jak na pochodną witaminy C, trwałością i stabilnością struktury, wynoszącą ponad rok. Ze względu na postać płynnego oleju, łatwo wprowadzić ją do formuły kosmetyku i nie wymaga niskiego pH. Nie powoduje podrażnień, łuszczenia skóry.

Przy niskich stężeniach wykazuje podobną skuteczność jak kwas askorbinowy w wyższym stężeniu:

• działa przeciwrodnikowo (wolniej niż kwas askorbinowy, ale przez dłuższy czas)
• chroni lipidy skóry przed stresem oksydacyjnym
• wspomaga ochronę anty-UV oraz hamuje spowodowany promieniowaniem UV spadek odporności skóry i uszkodzenie DNA
• stymuluje syntezę kolagenu (wg niektórych źródeł efektywniej niż kwas askorbinowy)
• hamuje aktywność enzymów z klasy metaloproteinaz, m.in. kolagenazy niszczącej kolagen i elastynę, przez co powstrzymuje ich degradację
• rozjaśnia skórę – hamuje produkcje melaniny
• zwiększa gęstość skóry, jej elastyczność, spłyca drobne zmarszczki powierzchniowe
• działa przeciwzapalnie, łagodząco, wspomaga gojenie
• poprawia nawilżenie skóry
• wygładza naskórek
• wzmacnia naczynka krwionośne
• wspomaga walkę z trądzikiem

Palmitynian askorbylu (Ascorbyl palmitate)

Niekwasowa, trwała postać witaminy C, będąca estrem kwasu palmitynowego i askorbinowego, które w połączeniu dają rozpuszczalną w tłuszczach formę witaminy C, stabilną w neutralnym pH.

Na polskich stronach znalazłam same pozytywne informacje o tej formie witaminy C. Strony anglojęzyczne są chyba bardziej zrównoważone w swojej ocenie – nie deprecjonują wartości palmitynianu askorbylu, ale często podkreślają jego niższą efektywność od lewoskrętnej witaminy C. Znalazłam też wątpliwości związane ze skutecznością tej formy witaminy C w syntezie kolagenu, ze względu na niskie stosowane stężenie w zakresie 1% – 2%.

Sól magnezowa fosforanu askorbylu (Magnesium ascorbyl phosphate)

MAP to rozpuszczalna w wodzie pochodna kwasu askorbinowego. Jest zdecydowanie łagodniejsza dla skóry i wykazuje efektywność przy niższych stężeniach niż kwas askorbinowy. Stabilna przy neutralnych wartościach pH.

MAP utrzymuje trwałość w granicach 60-75% po roku przechowywania bez dostępu światła i istnieją dowody na to, że rzeczywiście pokonuje barierę naskórka i dociera wgłąb skóry, gdzie w wyniku działania enzymu fosfatazy jest efektywnie poddawany hydrolizie do kwasu askorbinowego. Stymuluje syntezę kolagenu, wspomaga gojenie, rozjaśnia przebarwienia i chroni przed nowotworami skóry wywoływanymi przez promieniowanie UVB.

Sól sodowa fosforanu askorbylu (Sodium ascorbyl phospate)

SAP ma podobne działanie jak sól magnezowa fosforanu askorbylu. Dodatkowo jednak, posiada silne właściwości antybakteryjne, pozwalające w niskich stężeniach wykazywać skuteczne działanie przeciwtrądzikowe.

Witamina C w kosmetykach – zastosowanie

Podstawowy cel, w jakim witamina C jest wykorzystywana w kosmetykach to działanie anti-aging, a także tłumienie promieniowania UV i regeneracja witaminy E. Ale nie tylko – kosmetyki zawierające witaminę C mają szerokie spektrum zastosowań i mogą być używane w każdym wieku, choć niestety nie przez każdego. Są doskonałe dla:

• cer dojrzałych, zmęczonych, pozbawionych sprężystości i jędrności
• osób młodszych działających prewencyjnie, chcących zapobiegać zmarszczkom i ogólnie przedwczesnemu starzeniu skóry
• osób walczących z przebarwieniami, piegami, dążących do poprawy i wyrównania kolorytu skóry
• cer naczynkowych
• osób z trądzikiem różowatym jako składnik przeciwzapalny, poprawiający gojenie oraz substancja rozjaśniająca przebarwienia
• cer suchych
• osób pragnących wzmocnić ochronę anty UV

Należy pamiętać, że u osób o cerze wrażliwej i bardzo wrażliwej, cienkiej i delikatnej, czysta witamina C może wywoływać podrażnienia uniemożliwiające jej stosowanie. Wówczas z pomocą mogą przyjść pochodne witaminy C, zarówno lipofilne, jak i rozpuszczalne w wodzie MAP i SAP.

Jak zatem stosować witaminę C?

Jeśli nasza skóra dobrze toleruje kwas askorbinowy nie rozstawajmy się z nim 🙂 Już nigdy! Optymalne moim zdaniem jest używanie serum z 15% stężeniem witaminy C, rano, pod krem z filtrem. Z czasem nie trzeba tego robić codziennie – ze względu na opisaną wyżej zdolność kumulowania się witaminy C w głębszych warstwach skóry, wystarczy używać serum co 2-gi dzień, aby uzyskać widoczne rezultaty. Taki sposób aplikacji wzmacnia ochronę przeciwsłoneczną filtrów i wzmacnia odporność skóry. Oczywiście nie ma przeciwwskazań, aby używać witaminę C na noc, jednak ze względu na jej zdolność tłumienia promieniowania UV znacznie więcej benefitów uzyskamy z porannej aplikacji. Ważne jest, aby odczekać ok. 10 minut po nałożeniu preparatu z witaminą C zanim użyjemy kolejnego kosmetyku, co pozwoli na całkowite wchłonięcie się kwasu askorbinowego i nie ma ryzyka, że zetrzemy go aplikując kolejny kosmetyk. Po użyciu serum możliwe jest przejściowe uczucie pieczenia bądź szczypania. Osoby o cerze wrażliwej nie powinny łączyć aplikacji preparatów z witaminą C z kwasami AHA / BHA czy z retinoidami, gdyż podrażnienie skóry może być zbyt duże.

Wg jednych naukowców największe zastosowanie ma witamina C w czystej postaci, gdyż jej cząsteczki są mniejsze niż pochodnych kwasu askorbinowego i łatwiej przenikają wgłąb naskórka, wg innych – to estry palmitynianowe jako substancje rozpuszczalne w tłuszczach mają łatwiej, gdyż przenikają przez lipidy spoiwa międzykomórkowego i docierają głębiej niż czysty kwas askorbinowy. W tym kontekście wydaje mi się, że wielce rozsądne jest łączenie kwasu askorbinowego z którąś z jego pochodnych, np. z tetraizopalmitynianem askorbylu lub solą magnezową fosforanu askorbylu (oraz dodatkowo z witaminą E). Wtedy możemy zbliżyć się do pewności, że w pełni wykorzystamy benefity płynące z witaminy młodości. 🙂

Kosmetyki z witaminą C

Na rynku istnieją produkty zawierające 100% kwasu askorbinowego – wówczas jest on podawany w postaci proszku, do którego załączany jest nośnik (biosacharydy lub peptydy), przed nałożeniem na skórą łączy się te dwa związki. Najczęściej jednak zawartość kwasu askorbinowego w kosmetykach wynosi 8% do 20%, a w kremach i preparatach przeznaczonych do delikatnej okolicy oczu od 3% do 5%. Uważa się jednak, że najaktywniejsze działanie posiadają preparaty o stężeniu wynoszącym 15% czystej witaminy C. W niższych stężeniach witamina C działa jako przeciwutleniacz, szczególnie w duecie z witaminą E, ponieważ po zneutralizowaniu wolnych rodników nie tylko sama się regeneruje, ale regeneruje również witaminę E, co zwiększa ich synergiczne działanie antyoksydacyjne. Niższe stężenia, w granicach 5% są także odpowiednie dla osób o cienkiej i wrażliwej skórze.

Wybór odpowiedniego preparatu zawierającego witaminę C nie jest łatwy. Jak bowiem można upewnić się czy zawarta w kosmetyku witamina jest odpowiednio absorbowana przez skórę i dociera głęboko w jej warstwy oraz sprawdzić jej stabilność i trwałość? Chyba nigdy nie można mieć 100% pewności, że zakupiony preparat będzie zawierał obiecane stężenie wartościowej witaminy C, ale można zminimalizować ryzyko i zastosować się do kilku prostych rad. Niestety, nie dają one żadnej gwarancji, ale zwiększają szansę na zakup pełnowartościowego produktu zamiast drogiego bubla. Jeśli bowiem krem zawierać będzie nieustabilizowaną formę kwasu askorbinowego w najlepszym przypadku utleni się on i rozłoży podczas pierwszego otwarcia opakowania, o ile w ogóle jakaś jego zawartość została w preparacie w chwili zakupu. Co zatem warto wziąć pod uwagę i sprawdzić przed zakupem:

• Opinie innych użytkowników
• Cenę – ustabilizowanie witaminy C w celach kosmetycznych wymaga zastosowania zaawansowanych i kosztownych technologii, szczególnie dla kwasu askorbinowego
• Formę witaminy C i stężenie
• W przypadku czystej witaminy C – informację o zamknięciu jej w nośnikach – nanosomach lub liposomach
• Opakowanie – powinno być szczelnie zamykane i bez dostępu światła, optymalna jest aluminiowa tuba lub ciemna albo nieprzezroczysta buteleczka z pipetką.

A na koniec – kilka kosmetyków zawierających witaminę C, które znam i które mogę polecić. Wszystkie, prócz SkinCeuticals C E Ferulic, osobiście testowałam na własnej skórze i znam ich dobroczynne działanie. A że zaprzyjaźniona jestem z witaminą C od wielu lat z całą pewnością mogę powiedzieć, że widzę jej naprawdę wyborny wpływ na moją cerę. Najlepszym dowodem jest wg mnie zupełny brak przebarwień na mojej twarzy – a nabawiłam się dwóch niemałych jakiś czas temu – i z powodzeniem wywabiłam je przy pomocy witaminy C właśnie. 🙂

• Auriga – Flavo C Forte Serum – cena: ok. 90 zł / 15 ml
• Biochemia Urody – Serum antyoksydacyjne flavo+C15EF – cena: ok. 26 zł / 40 ml (moja recenzja na blogu: Serum antyoksydacyjne Flavo+C15EF)
• La Roche-Posay – Redermic C – cena: ok. 90 zł / 40 ml
• Biochemia Urody – Serum-olejek z witaminą C 10% – cena: ok. 28,50 zł / 20 ml
• SkinCeuticals – C E Ferulic – cena: ok. 400 zł / 30 ml
• Sesderma – C-Vit Intensywne Serum – cena: ok. 65 zł / 10 ml
• Paula’s Choice – Resist C15 Super Booster – cena: ok. $48 / 20 ml

Źródła:

• http://www.biochemiaurody.com/slownik/ascorbicacid.html
• http://biotechnologia.pl/kosmetologia/artykuly/rola-witaminy-c-i-jej-pochodnych-w-metabolizmie-skory-czesc-i,642

Photo credits: R~P~M / Foter / CC BY-NC-ND, pitschuni / Foter / CC BY-NC-SA